Grote stap gezet naar digitaal spoor

Van tekening naar data

ProRail wil naast de fysieke infrastructuur ook de digitale infrastructuur van het spoor leveren. Programma GI-IDE (Geïntegreerd Inwinnen – InfraData ERTMS) werkt aan de beweging van tekening naar data. Programmamanager Johan Hoogerbrug vertelt over het belang hiervan, en waarom we er haast mee maken.

ERTMS komt eraan

“Al zestig jaar gebruiken we de traditionele seinen langs het spoor”, zo trapt Johan af. “Dat werkt prima, maar ProRail moet en wil met haar tijd meegaan. In heel Europa wordt het nieuwe beveiligingssysteem ERTMS ingevoerd. Met dit digitale systeem kunnen we de capaciteit op het spoor en de verbinding tussen landen vergroten. Om in de toekomst veilig en efficiënt met treinen te kunnen rijden, moet eerst de hele spoorse infrastructuur worden omgezet van tekening naar data. Daar is haast bij, want ingenieursbureaus moeten nu ontwerpen maken voor ERTMS-baanvakken die over een aantal jaar in dienst worden gesteld.”

Noodzaak voor precieze en actuele data

ProRail levert spoorse infradata aan zo’n tachtig afnemers. Precies weten welke spoorobjecten waar in Nederland liggen, is namelijk voor allerlei partijen essentieel. Bijvoorbeeld voor Meldkamer Spoor, de alarmcentrale van ProRail. Ook het centrale veiligheidssysteem dat Thales levert voor ERTMS is ervan afhankelijk. Want alleen als dat systeem precies weet waar treinen zich bevinden, kan bepaald worden hoeveel treinen er, hoe hard en op hoeveel afstand van elkaar op een bepaald moment op een specifiek baanvak mogen rijden.

Van ongeveer naar heel precies

“De treinbeveiligingsontwerpen van ingenieursbureaus zijn schematisch”, vertelt Johan. “Ze geven een beeld van waar een asset zich bevindt, maar dat is niet noodzakelijkerwijs de exacte plek. Een sein op de tekening kan dichterbij of verder weg staan dan waar jij ‘m vermoedt. Voor ERTMS is juist grote precisie nodig. Daarom bouwen we een nieuw, heel nauwkeurig systeem dat asset- en geografische data van vele stakeholders bij elkaar brengt in één bron. Dat geeft een realistischer beeld van de precieze situatie op het spoor – ook wel ‘as built’ genoemd.”

Eén digi-taal

Data hebben is één ding. Er met de hele sector mee kunnen werken, is iets heel anders. Johan: “Om digitaal te kunnen samenwerken, moet je allemaal dezelfde digitale taal spreken. Die heeft ProRail samen met de hele spoorse sector ontwikkeld. Van elk object en elke eigenschap daarvan hebben we sectorbreed afgesproken hoe we die beschrijven. Onze gedeelde digitale taal maakt het eenvoudiger om data precies, compleet, actueel en eenvoudig uitwisselbaar te houden.” Belangrijke elementen van deze taal zijn een gedeeld informatiemodel (IM Spoor), een vrij toegankelijke asset-bibliotheek (OTL Spoor) en een geschikte container voor het delen van data (IMX).

Nieuwe versie

De woordenschat en grammatica van een taal staan nooit stil. Dat geldt ook voor IM Spoor. “Het afgelopen jaar hebben we voor ERTMS meer dan 90 nieuwe elementen toegevoegd”, vertelt Johan. “Deze waren nodig om beveiligingsontwerpen te kunnen maken die voldoen aan de eisen voor het centrale veiligheidssysteem van leverancier Thales. De op 2 april gepubliceerde taalversie is dan ook een belangrijke mijlpaal voor de ontwikkeling van ERTMS.” Voor wie dieper in de materie zit: het gaat hier om IMX-versie 11 (werknaam Catamaran). Op 9 april staat de publicatie gepland van IMX-versie 12 (werknaam Botter). Daarin is safety management geborgd.

Interesse van andere landen

Johan merkt dat andere Europese landen bij de invoering van ERTMS tegen dezelfde problematiek aanlopen als wij in Nederland. “Ook zij willen nauwkeurige, complete digitale infradata bundelen in één bron en met de hele sector samenwerken in één digitale taal. Meerdere landen zijn geïnteresseerd in wat wij aan het ontwikkelen zijn. Onder meer Noorwegen, Finland en Zwitserland kijken over onze schouder mee. We realiseren het ons misschien te weinig, maar ProRail is echt een voorloper in Europa. We zijn vooruitstrevend bezig.”